“Ben kulumun zannı üzereyim” kudsi hadisi nasıl anlaşılmalı?

"Ben kulumun zannı üzereyim" hadis-i kudsi'si nasıl anlaşılmalıdır? Allah'ı (cc) azap verici olarak düşünürsek azap mı verecek, ya da çok rahmetli olarak düşünürsek rahmet mi edecek?

Cevap:

Resulullah (asm) şöyle buyurmuştur:
“Allah Teâlâ Hazretleri şöyle buyurdu: “Ben kulumun benim hakkımdaki zannına göreyimdir.” (Buhari)
Bu hadisin kaydedilen bir başka vechi de şöyledir:
“Ben kulumun benim hakkımda yaptığı zannına göreyim. O beni zikretti mi onunla beraberim. Eğer o beni nefsinde zikrederse ben de onu nefsimde zikrederim. Eğer o beni bir cemaat içerisinde zikrederse ben de onu onunkinden daha hayırlı bir cemaat içerisinde zikrederim. O bana bir karış yaklaşırsa ben ona bir zirâ yaklaşırım, o bana bir zirâ yaklaşırsa ben ona bir kulaç yaklaşırım. O bana yürüyerek gelirse ben ona koşarak giderim.”
Bu hadiste ümidin korkuya galip kılınmasına bir teşvik görülmektedir. Bazı âlimler buradaki zannı “ilim”le tevil ederken bazıları da “yakîn” ile tevil etmiştir. Böyle olunca mana: “Ben kulumun benim hakkımdaki yakînine, dönüşü bana, hesabı benim üzerime olacağına dair ilmine, keza benim onun hakkında hayır veya şerden lehinde veya aleyhinde vereceğim hükmün reddedilmeyeceğine, benim menettiğimi verecek, verdiğime mani olacak birisinin olmadığına dair kanaatine göreyim” olur. Kurtubî el-Müfhim’de der ki:
“Kulumun benim hakkımdaki zannı ibaresinin manası: Vaadinde sadık olan Resululllah’a dayanarak dua edince icabet zannı, tevbe edince kabul zannı, istiğfar edince mağfiret zannı, şartlarına uyarak ibadet yapınca mükâfat zannı beslemektir. Bu hususu bir başka hadis teyid eder:
“İcabetten emin olarak Allah’a dua edin.”
Kurtubî devamla der ki:
“Bu sebepledir ki kişiye, Allah’ın kabul edip, günahlarını affedeceğine kani olarak, üzerindeki vecibeleri yerine getirmesi gerekir. Zira O (cc) bunu vaadetmiştir. O (cc) vaadinden dönecek değildir. Şayet yaptığı ibadetleri Allah’ın kabul etmeyince; bu gayretlerinin kendisine fayda vermeyeceğine inanır veya öyle bir zanna düşerse, işte bu Allah’ın rahmetinden yeistir ve bu büyük günahlardandır. Kim bu hal üzere ölürse, bu hadisin bazı vecihlerinde geldiği üzere, kişi zannına havale edilir. Öyleyse kulum hakkımda dilediği zanda bulunsun. Kaynak: https://www.sorusorcevapbul.com - “Ben kulumun zannı üzereyim” kudsi hadisi nasıl anlaşılmalı?”
Kaynak: Kütüb-i Sitte