Çocukların malları harcanabilir mi?

Selamün Aleyküm. Buluğa ermemiş çocuğun parasını veya malını anne baba harcayabilir mi?

Cevap:

Aleykumselam Değerli Kardeşimiz;

Aişe'den (ra) rivayet edildiğine göre; Resulullah (asm) şöyle buyurdu, demiştir:

"Şüphesiz sizin yediğinizin en helali, (meşru) kazancınızdan olan (lokma) dır. Şüphesiz sizin çocuklarınız da sizin kazancınızdandır." (Tirmizi, Ebu Davud, Nesai) (Sünen-i İbni Mace Tercümesi ve Şerhi, Ticaretler, 64, (2290)

Amr bin Şuayb'ın dedesinden (ra) rivayet edildiğine göre:

Bir adam Peygamber'e (asm) gelerek "Babam cidden benim malımı kökünden tüketti, dedi. Bunun üzerine Resul-i Ekrem (asm):

"Sen babanın (kazancı) sın, senin malın da ona (helal) dir." buyurdu. Resulullah (asm) "Öyle de buyurdu ki:

"Ey mü'minler: Şüphesiz sizin evladınız sizin en helal kazancınızdandır. Bunun için onların mallarından yiyiniz." (Sünen-i İbni Mace Tercümesi ve Şerhi, Ticaretler, 64, (2292)

Anne-babanın ihtiyaçları oldukları takdirde -israf yapmamak şartıyla- çocuklarının malından yararlanmaları caizdir

Tirmizi bu hadisi rivayet ettikten sonra Ashab-ı Kiram'dan ve onlardan sonra gelenlerden bazı ilim ehli bu hadisle amel ederek: Çocuğunun malında babanın elleri açık (yani serbest) tir dilediği miktar alabilir, demişlerdir. Bir kısım âlimler de demişler ki: Baba muhtaç olduğunda çocuğunun malından alabilir. Fakat ihtiyacı olmadığında alamaz, diye bilgi vermiştir.

Tuhfe şöyle der:

‘Hadiste evlad, babanın bir kazancı sayılmıştır. EI- Münavi'nin dediği gibi evlada kazanç demek, mecazi manadadır. Çünkü evlad babasının bir parçasıdır.’

Şevkani: Bu hadisi Hâkim, İbn-i Hibban ve Ahmed rivayet etmişlerdir. Bu hususta varid olan hadislerin tümü delil olmaya elverişlidir. Bunlar, evladın malına babanın ortak olduğuna delalet ederler. Bu nedenle baba, evladının malını ondan izin almadan da yiyebilir ve kendi malında tasarruf ettiği gibi onun malında da tasarruf edebilir. Ancak, israf yollarında ve sefihçe harcayamaz. Fakir olan baba ve anaya nafaka vermenin zengin evlada vacipliği hakkında icma bulunduğunu El-Bahr yazan nakletmiştir, diye bilgi vermiştir.

Avnü'l-Mabud bu hadisin şerhinde özetle şöyle der: "Baba, evladın dünyaya gelmesine sebep olduğu için, evlad onun bir nevi kazancı sayılmış ve dolayısıyla evladın kazancından yemek ona helal kılınmıştır.

Resul-i Ekrem’e (asm) müracaatla, babasının kendisinin malını tüketmek istediğini söyleyen adamın sözü hakkında Hattabi şöyle der: Adamın maksadı şu olabilir: Benim malım azdır. Çocuğum da vardır. Babam da benden nafaka ister. Çoluk çocuğumun nafakasından artan malım babamın nafakasını karşılayamaz. Eğer babamın istediği nafakayı da ödeyecek olursam malım tükenir.

Resul-i Ekrem (asm) adamın bu mazeretini kabul etmeyerek ‘Sen babanın (bir kazancı) sın, malın da babana (helal) dir.’ buyurmuştur. Resul-i Ekrem’in (asm) buyruğunun manası şudur: Baban kendi malı gibi senin malını da ihtiyacı nispetinde alır. Senin malın bulunmadığında çalışarak mal kazanabilirsen, çalışıp babanın nafakasını ödemen vaciptir.

Babanın bir ihtiyacı yok iken ve nafakadan ayrı olarak evladının malını elinden alıp dilediği gibi kullanma manası kastedilmemiştir. Böylece evladının malını nafakadan başka şeylere harcayıp tüketme ve yok etme manasını çıkarıp bu şekilde hüküm vermiş bir ilim ve fıkıhçıyı bilmiyorum, demiştir. (Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi)

Yukarıdaki hadis-i şerif su-i istimal edilmemeli ve çocuğun malı belli şartlar dahilinde kullanılmalıdır

Anne veya baba, çocuk için harcadıktan sonra artanı, büluğa erdikten sonra çocuğa teslim etmek üzere, diğer malları meyanında (bu arada) biriktirirler. Şayet baba, mübezzir (müsrif) ise, hâkim bunu da elinden alır. Çocuğun malından babanın (veya annenin) istifadesi sıkı kayıtlara bağlanmıştır. Çocuğun istismarının hukuki ve vicdani yollardan nasıl önlendiğini anlayabilmek için bu kayıtları da belirtmemizde zaruret var.

Baba çocuğun malına muhtaç ise, bakılır:

a) Eğer baba, bu sırada meskûn bir mahalde ise ve fakirliği sebebiyle bu ihtiyaç hâsıl oldu ise o maldan yer.

b) Eğer çölde ise ve aslında zengin olmakla beraber, yanında yiyecek bir şeyin yokluğu sebebiyle ihtiyaç hâsıl oldu ise, değerini ödemek kaydıyla yer.

Buluğa ermemiş çocuğun malı anne veya babanın malına karışmış bile olsa, müşterek kullanımlarda anne veya baba, istifadede kendi hisselerini tecavüz edemezler. (Kütüb-i Sitte, Tercüme Şerhi,C14)

Allah’a emanet olunuz. Kaynak: https://www.sorusorcevapbul.com - Çocukların malları harcanabilir mi?